Mimo upływu kilku lat od wejścia w życie uchwały Prezydium ZG
ZOSP RP dotyczącej Jednostek Operacyjno – Technicznych wiele zarządów OSP (w
tym włączonych do KSRG), nie powołało w strukturach swych stowarzyszeń JOT.
Na mocy ustawy o ochronie
przeciwpożarowej z 24 sierpnia 1991 r., każda OSP jest jednostką ochrony
przeciwpożarowej, na którą nałożono zadanie prowadzenia działań ratowniczych.
OSP, która nie wykonuje go więc w sposób zorganizowany, nie realizuje
właściwie swojego ustawowego celu działania i podstawowego zadania
statutowego.
Akty
prawne dotyczące JOT
1.
Statut OSP.
2. Uchwała Prezydium ZG ZOSP RP z 16.12.2004 r. w
sprawie kategoryzacji jednostek operacyjno- technicznych OSP i wzorcowego
regulaminu tych jednostek oraz uchwała z 19.12.2005 r. w sprawie zmiany w/w
uchwały.
3. Uchwała Prezydium ZG ZOSP RP z dnia 28.06.2005
r. w sprawie normatywnego wyposażenia ratowników ochotniczych straży pożarnych.
4. Uchwała Prezydium ZG ZOSP RP z dnia 8.09.2006 r.
dotycząca wytycznych w sprawie wyposażenia Jednostek Operacyjno- Technicznych
OSP w sprzęt i środki niezbędne do działań ratowniczych.
Idea tworzenia
Zarządy
OSP, często podchodzą z rezerwą do tematu powołania JOT. Jest to związane
z brakiem wypracowanej koncepcji na jego realizację i przez to negowaniem
sensu wprowadzania w życie.
Samo
pojęcie Jednostki Operacyjno-Technicznej nie jest nowe. Pojawiło się
w statutach OSP opracowanych po wejściu w życie ustawy o ochronie
przeciwpożarowej w 1991 roku. Znajdują się tam zapisy mówiące, iż: „Naczelnik
wykonuje zadania w zakresie działalności operacyjno- technicznej OSP (...)
kieruje jednostką operacyjno- techniczną jednoosobowo w formie rozkazów i
poleceń.”
Do
prowadzenia działań operacyjnych, każda OSP powinna mieć wyłoniony oddział
ratowniczy określany w statucie jako Jednostka Operacyjno- Techniczna. Jeżeli
nie ma takiego zapisu należy, go wprowadzić w drodze zmiany statutu.
Mówiąc potocznie o OSP używa się określenia „jednostka”. W
myśl ustawy jest ona jednostką ochrony przeciwpożarowej, ale organizacyjnie
jest stowarzyszeniem, które spośród swoich członków powinno wyodrębnić
jednostkę rozumianą jako oddział ratowniczy w strukturze OSP.
W
praktyce JOT w OSP jest odpowiednikiem Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w PSP.
Powołanie
JOT
powołuje uchwałą zarząd OSP spośród
członków czynnych zaproponowanych
przez naczelnika. Zarząd uchwala, także jej regulamin organizacyjny.
Powołanie jednostki wymaga przede wszystkim zapoznania się z wytycznymi, ich
analizie , dostosowania do lokalnych warunków oraz opracowania dokumentów po
wdrożeniu, których istnienie JOT stanie
się faktem.
Wniosek
naczelnika
Przy
jego opracowaniu można poprosić o pomoc sekretarza OSP i Komendanta Gminnego Związku OSP RP. Jeżeli Komenda Powiatowa PSP posiada analizę stanu
wyposażenia OSP pod kątem ustalenia kategorii JOT to można wykorzystać zawarte
w niej uwagi i propozycje.
Wniosek powinien zawierać
podstawy prawne, określenie proponowanej kategorii oraz zapis dotyczący nadania
regulaminu organizacyjnego.
Wytyczne
w sprawie kategoryzacji JOT określają podstawowe wymogi organizacyjno-
techniczne niezbędne do wykonywania ustalonego dla danej kategorii zakresu
działań. W odróżnieniu od poleceń nie narzucają szczegółowego sposobu
postępowania, a zatem mogą, lecz nie muszą, być przyjęte przez OSP w pełnym
zakresie. Z kolei regulamin organizacyjny JOT jest opracowaniem wzorcowym dla
zarządów OSP, które powinny taki lub podobny dokument opracować i przyjąć
własnymi uchwałami. Wytyczne
przewidują cztery kategorie JOT oraz JOT specjalistyczną. Ich celem jest
możliwość szybkiego określenia wartości bojowej jednostki.
Sporo
problemów budzi sposób przyporządkowania JOT do odpowiedniej kategorii.
Przede
wszystkim należy się kierować możliwościami prowadzenia działań ratowniczo-
gaśniczych określonych w wytycznych. Należy brać pod uwagę stany osobowe w
poszczególnych kategoriach, normatywne wyposażenie w środki transportu,
normatywy wyszkolenia, łączności i alarmowania, włączenie do KSRG oraz odwodu
wojewódzkiego.
Należy
podejść do tego zagadnienia bardzo praktycznie z uwzględnieniem możliwości
jednoczesnego wykonywania różnych działań. Nie należy sięgać po kategorie
będące poza realnymi możliwościami jednostki, bowiem może to doprowadzić do
sytuacji nie sprostania postawionym jej zadaniom.
Podstawowym
kryterium kategoryzacji JOT jest zakres działań do jakich mogą wyjechać załogi na posiadanych środkach
transportu i podjąć równocześnie działania w określonym czasie.
Załączniki
1. Imienny wykaz członków
Ratownicy
powinni posiadać wiek 18- 60 lat. Wykształcenie co najmniej podstawowe, dobry
stan zdrowia potwierdzony zaświadczeniem lekarskim. Niezbędne przeszkolenie
pożarnicze - podstawowe strażaka ratownika i uzupełniające związane z pełnioną
funkcja lub obsługą specjalistycznego sprzętu. Być ubezpieczeni od następstw
nieszczęśliwych wypadków.
2. Wykaz kwalifikacji członków
Może
zawierać: imię i nazwisko, wiek, posiadane przeszkolenia, ubezpieczenia,
potwierdzenie odbycia badań lekarskich, posiadane kategorie prawa jazdy oraz dodatkowo
inne kwalifikacje przydatne ratownikowi
OSP.
3. Kwalifikacje JOT do danej
kategorii
W
formie opisowej zestawienie zwierające informacje dotyczące:
- rodzajów ratownictwa, które jest w stanie
prowadzić JOT,
- stanu liczbowego członków, w tym dowódców,
- normatywu
środków transportu,
- normatywu
wyszkolenia,
-
normatywu łączności i
alarmowania.
Uzasadniony zostanie w ten sposób wybór danej kategorii i
spełnienie jej warunków. W praktyce jest to
analiza posiadanego przez OSP wyposażenia, liczby członków, których
można powołać do JOT, ich wyszkolenia, wyposażenia w środków transportu oraz
łączności i alarmowania pod kątem określenia zakresu działań, które może
prowadzić, uwzględniając normatyw, stan
faktyczny oraz występujące braki.
4. Projekt regulaminu
Należy
opracować projekt regulaminu dostosowując do danej JOT zapisy regulaminu
wzorcowego, który zawiera:
-
cel, zasady
powołania i funkcjonowania,
-
zadania i zakres
działania,
-
zasady
kierowania – obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność dowódców,
-
obowiązki,
uprawnienia i odpowiedzialność ratowników,
-
wymagania
stawiane ratownikom powołanym do JOT.
5. Struktura
organizacyjna
Podział na naczelnika, zastępcę
naczelnika – dowódcę plutonu, poszczególne załogi z przydziałem do pojazdów np. w zależności od odległości
zamieszkania od remizy itp.
6. Wyposażenie sprzętowe
Zestawienie
ilościowe posiadanego wyposażenia znajdującego się w samochodach bojowych
oraz stanowiącego rezerwę w oparciu o dane z analizy kwalifikacji JOT do
danej kategorii.
9. Wyposażenie
indywidualne
Podobnie
zestawienie ilościowego wyposażenia indywidualnego będącego w użytkowaniu
oraz zapas.
Po
opracowaniu dokumentów należy je przedstawić do zatwierdzenia w drodze
uchwały Zarządowi OSP.
Uchwała
powinna zawierać zapis mówiący o dniu wejścia jej w życie tj. wskazanie dnia, z
którym powołana zostaje JOT oraz o zatwierdzeniu i nadaniu jej z tym samym dniem
regulaminu organizacyjnego.
Rzetelnie
przygotowane dokumenty powołujące JOT w jednej OSP, mogą posłużyć jako pomoc do
powołania ich w innych strażach. Procesu powoływania JOT na pewno nie
rozpoczniemy od zera. Należy jedynie zweryfikować istniejący stan posiadania w
zakresie liczby członków, ich przeszkolenia, ubezpieczenia i wyposażenia.
Po
wejściu w życie uchwały należy z jej treścią oraz regulaminem zapoznać członków
JOT. Mogą oni otrzymać indywidualne „ Akty powołania” oraz poinformować o
powołaniu JOT Komendanta Gminnego Związku OSP RP.
Należy także pamiętać o uzupełnieniu danych w raporcie
elektronicznej aplikacji Zarządu Głównego ZOSP RP – System OSP.
Po
rozpoczęciu funkcjonowania JOT zarząd OSP
może czekać praca z druhami,
którzy z różnych względów (np. wiek, stan zdrowia) nie weszli do jej składu. W zależności od
aktywności można zaproponować działanie na różnych płaszczyznach działalności
statutowej, nie związanej bezpośrednio z ratownictwem, jak:
-
prowadzenie
kroniki, izby tradycji, zbieranie materiałów i pamiątek.
-
reprezentowanie
OSP w składzie pocztu sztandarowego, udział w delegacjach, prowadzenie
prelekcji w szkołach, dbanie o przestrzeganie regulaminów.
-
opieka nad
świetlicą, zapleczem socjalnym, magazynowym i warsztatowym.
-
przygotowanie
ludzi i sprzętu do zawodów, prowadzenie drużyny sportowej lub MDP,
-
prowadzenie
zespołu muzycznego, tanecznego, orkiestry dętej, kółka plastycznego,
-
prowadzenie
centrum edukacyjno- internetowego,
kafejki internetowej. strony internetowej.
JOT
kieruje jednoosobowo naczelnik przy pomocy dowódców niższego szczebla. Ponosi
on odpowiedzialność statutową za przygotowanie do działań, gotowość bojową i
sprawność JOT. W czasie akcji ratowniczych dowodzi działaniami przy pomocy
dowódców załóg. Naczelnicy powinni na poszczególne kursy i szkolenia typować
swoich członków w ten sposób, aby uzyskać normatyw dla odpowiedniej kategorii
JOT.
Bez ukończenia kursu podstawowego
członek JOT nie powinien być dopuszczony do działań ratowniczych.
Siedzibą
JOT jest strażnica i inne obiekty użytkowane przez OSP.
Członkowie
JOT powinni zostać wyposażeni w środki ochrony
indywidualnej i nosić na umundurowaniu bojowym oznaczenia informujące
o kategorii JOT i miejscowości będącej
jej siedzibą. Napis informacyjny „Jednostka Operacyjno-Techniczna„ można także
umieścić na budynku OSP.
Zarząd
OSP zabezpiecza JOT niezbędne wyposażenie w oparciu o środki finansowe uzyskane
z budżetu gminy, ze środków własnych i budżetu państwa.
Raz
w roku powinna się odbyć weryfikacja kwalifikacji członków JOT, przyjęcie
nowych ratowników oraz pożegnanie tych, którzy z różnych względów nie przeszli
weryfikacji np. ze względu na stan zdrowia lub wiek. Można tego dokonać w
sposób uroczysty np. podczas walnego zebrania.
Dowódcą JOT OSP na terenie gminy
jest Komendant Gminny Związku OSP RP, który dowodzi tymi jednostkami przez ich
naczelników.
Rekomendacje
dotyczące JOT
1. Określenie wartości bojowej JOT na szczeblu gminy,
powiatu, województwa i kraju.
2. Ustalenie potrzeb szkoleniowych na poziomie
jednostki, gminy, powiatu, województwa i kraju,
3. Dokonanie oceny zabezpieczenia gminy i powiatu
przez działające JOT w stosunku do potencjalnych zagrożeń na chronionym terenie
oraz wyliczenie braków osobowo-sprzętowych przez porównanie stanów faktycznych
z przyjętymi wymogami i normatywami.
4. Mobilizowanie do powołania JOT w pierwszej kolejności OSP należących do KSRG.
5. Aktywizowanie Komendantów Gminnych ZOSP RP do
podejmowania działań na rzecz powoływania JOT i współpracy w tym zakresie z
naczelnikami OSP.
6. Racjonalne wydatkowanie środków przeznaczanych na
zapewnienie przez samorządy gminne gotowości bojowej OSP.
7. Pomoc w określeniu niezbędnych potrzeb i
zabezpieczeniu środków w zakresie ubezpieczeń ratowników, badań lekarskich,
ekwiwalentu za szkolenia, zakupów ochron osobistych itp.
Piotr
Dzięcielak
Komendant
Gminny
ZOSP RP w
Trzemesznie
Źródła:
- JOT OSP artykuł P.
Dzięcielaka, Strażak 10/2009
- Wniosek o powołanie JOT
OSP (wzorcowy)
- Załącznik nr 1 do wniosku
o powołanie JOT (wzorcowy)
- Załącznik nr 2 do wniosku
o powołanie JOT (wzorcowy)
- Załącznik nr 3 do wniosku
o powołanie JOT (wzorcowy)
- Załącznik nr 4 do wniosku
o powołanie JOT (wzorcowy)
- Załącznik nr 5 do wniosku
o powołanie JOT (wzorcowy)
- Załącznik nr 6 do wniosku
o powołanie JOT (wzorcowy)
- Uchwała Zarządu OSP w sprawie powołania JOT (wzorcowa)
- WZORCOWY PROJEKT STATUTU OSP - ubiegającej się o status pożytku publicznego
- Wytyczne w sprawie kategoryzacji Jednostek Operacyjo-Technicznych w OSP